Nederlands Genootschap voor Esthetica

ISVW op Zondag 8 september 2013

De hedendaagse kunst geeft blijk van een hernieuwde aandacht voor het ambachtelijke. In 2011 organiseerde het Rotterdamse kunstcentrum Witte de With de tentoonstelling Making is Thinking en in het afgelopen voorjaar was in het Rotterdamse Boijmans van Beuningen de tentoonstelling Hand Made: Lang leven het ambacht te bewonderen. Het laat zien dat er sprake is van een terugkeer van het ambachtelijke in de kunst. Wat opvalt is dat deze terugkeer de gangbare tegenstelling tussen het conceptuele en het ambachtelijke, het hoofd en de hand, aan het wankelen brengt. Het is een thema dat een belangrijke rol heeft gespeeld in de filosofie van de twintigste eeuw. De opvatting van Heidegger dat denken “handwerk” is, getuigt van een beslissende breuk met de traditie van het Cartesiaanse hoofddenken en ook Sennett schenkt in zijn boek over de ambachtsman aandacht aan de “filosofische werkplaats”.
Tijdens dit symposium krijgt u de gelegenheid om te reflecteren over het ambachtelijke in de filosofie en de kunst. Wat verstaan we onder ambacht? Beperkt het ambachtelijk zich tot het werk met hamer en beitel of kan het ook een rol spelen in onze manieren van denken en leven? Cornel Bierens (kunstcriticus, publicist en kunstenaar), dr. Kees Vuyk (universitair hoofddocent media en cultuurwetenschappen Universiteit Utrecht) en dr. Rob van Gerwen (universitair docent praktische filosofie Universiteit Utrecht) wijzen u de weg in deze spannende problematiek. Tevens is er een aantal workshops waar u kennis maakt met een ambachtelijke manier van filosoferen.

Programma

Plaats

Internationale School Voor Wsijbegeerte (ISVW), Dodeweg 8, Leusden
Aanmelding en info: http://www.isvw.nl/activiteit/2013-169/

Sprekers en workshopbegeleiders

Cornel Bierens (1949)

Hij is kunstenaar en schrijver. Hij publiceerde over kunst in onder meer Metropolis M, De Witte Raaf, NRC-Handelsblad en De Groene Amsterdammer. Ook schreef hij Schildpad met Roos en Mes, een roman over kunst voor jongeren. Onlangs verscheen van hem: De handgezaagde ziel, over de terugkeer van de ambachtelijkheid in de kunst en omstreken, Mondriaan Fonds, 2013. Als kunstenaar maakt hij grote installaties, vaak met de technieken van de anamorfose.
Zijn lezing gaat in op de gespannen verhouding tussen enerzijds het technisch kunnen van de kunstenaar en anderzijds de heiligverklaring van ideeën en theorieën. Misschien is het verschil tussen idee en ambacht wel helemaal niet zo groot als we altijd denken. Misschien is het belangrijkste verschil wel ‘tijd’: hoe mooi kan het zijn als kunstenaars van ideeën uitgaan die ze in het werk zelf, puur door de duur van het maakproces, ook weer overstijgen.

Kees Vuyk (1953)

Hij promoveerde in 1990 aan de Universiteit van Amsterdam met zijn dissertatie: Homo Volens. Beschouwingen over de moderne mens als willende mens. Naar aanleiding van Nietzsche en Heidedegger (Kampen, 1990). In 2001 werd hij directeur van het Nederlands Theater Instituut. Sinds 2006 is hij werkzaam als universitair hoofddocent aan de afdeling media en cultuurwetenschappen Universiteit Utrecht. Daarnaast is hij actief als bestuurslid van het Nederlands Genoodschap voor Esthetica (NGE).
In de moderne samenleving zijn kunst en ambacht uit elkaar gegaan. Verschillende pogingen beide weer tot elkaar te brengen faalden, maar hebben wel geleid tot wat men de esthetisering van de samenleving noemt. Dat proces is inmiddels zover voortgeschreden dat het de eigen positie van de kunst bedreigt. In deze lezing wil ik de vraag bespreken of terugkeer naar het ambacht voor de kunst een optie is om haar maatschappelijke positie terug te winnen.

Rob van Gerwen (1957)

Hij is werkzaam als universitair docent aan de faculteit wijsbegeerte van de Universiteit Utrecht. Behalve een belangrijke studie naar de opvattingen van Richard Wolheim over de schilderkunst (Cambridge VS, 2001) verscheen van hem: Kleine overpeinzingen. Kunst kijken in het museum (Utrecht, 2003). Tevens is hij vice-voorzitter van het Nederlands Genootschap voor Esthetica (NGE) en hoofdredacteur van Esthetica. Tijdschrift voor kunst en filosofie.
In zijn lezing verdedigt hij de stelling dat de artistieke waardering van kunst wordt bepaald door de waarneembaarheid van de maker in het werk. Daarom spreken we volgens hem beter van stijl, en niet slechts van ambacht. Neemt niet weg dat het in de kunst vooral ook gaat om het delen van de ervaring door samen te zien of te horen. Dit samen kijken naar een werk is een vaardigheid en kan men opvatten als een ambacht.

Anouk Mulders (1977)

Zij deed haar opleiding aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, studeerde vergelijkende kunstwetenschappen in Nijmegen en deed de MaHKU te Utrecht. Sinds 2009 is zij werkzaam als docent aan de Hogeschool voor de Kunsten te Utrecht en aan het ArtEZ Instituut voor de Kunst te Arnhem. Zij doceert (kunst)filosofie aan de docentenopleiding beeldende kunst en als kunstenares onderzoekt zij de wisselwerking tussen de ruimte en zichzelf.
In haar workshop over “Het ambachtelijke in het maken en bespreken van kunst” schenkt zij aandacht aan een publicatie van Paul Wouters. In zijn Denkgereedschap 2.0. Een filosofische onderhoudsbeurt wordt een aantal filosofische denkgereedschappen in kaart gebracht. In deze workshop wijst Anouk Mulders u de weg in deze werkplaats. U krijgt de gelegenheid om met haar na te gaan hoe deze denkgereedschappen een rol kunnen spelen in het maken en bespreken van kunst.

Marc Koppels (1977)

Hij is werkzaam als docent Methodenleer bij de Faculteit der Psychologie en Pedagogiek van de Vrije Universiteit Amsterdam. Tevens is hij “kroegbaas” en socratisch gespreksleider van het Socratische Café Amsterdam.
In zijn workshop maakt u kennis met een Socratische Gesprek waarin u met elkaar op zoek gaat naar een antwoord op de vraag: Wat maakt een ambachtelijk werk tot kunst? Deze vraag zullen we uitwerken aan de hand van een kunstwerk van Emily van Olden. Zij volgde haar opleiding aan de Rietveld Academie te Amsterdam en de Academie des Beaux Arts te Brussel.

Arthur d’Ansembourg (1960)

Hij studeerde filosofie aan de Universiteit te Amsterdam en München. Sinds 2002 is hij werkzaam in het volwassenen onderwijs. Aan het ISVW verzorgt hij de Basisopleiding Esthetica en Kunstfilosofie. Daarnaast begeleidt hij aan het ISVW het komende seizoen een filosofische leesgroep rondom het begrip élan Vital in de Scheppende Evolutie van Bergson.

In zijn workshop bespreekt u enkele fragmenten uit het werk van Kant, Heidegger en Merleau-Ponty die ons iets vertellen over de rol van het ambachtelijke in de kunst. Vraag is of we daarbij ook iets te weten kunnen komen of er een ambachtelijke manier van lezen bestaat en wat dit inhoudt?